SARAY VE SULTAN 1) SARAY

Geleneksel öğretilerde, yeryüzünün merkezi konumundaki her tapınak, saray ve bunların etkisiyle oluşmuş kent kraliyet / saltanat bölgeleri, kutsal dağ sembolü ile nitelenir. Bununla birlikte, göğün direği (axis mundi) olarak imgelenmeleri nedeniyle üç kozmik alanın (gök, yer yeraltı) dikey eksende buluşma noktasını da yansıtırlar. Bu veya ağaç simgelenen tapınak saraylar, mutlak gerçekliğin alanları olduklarından merkez sembolizminde önemli bir yere sahiptir. Bundan ötürü zikredilen yapılar, ‘âlemin göbeği’ bilinirler. Diğer anlatımla, onlar, var oluş tarzları varlığın devamlılık tekâmülünü sağlayan tanrısal kaynaklardır. Klasik Türk şiirinde zaman değer önem bakımından Kâbe’ye de benzetilen saray, son çözümlemede, isim sıfatların tecelli noktası olan insan kalbinin/zihninin simgesidir. Dolayısıyla, bu mekânda bulunan sultan/sevgili bilinç dışındaki gerçek benliğin imgesini temsil eder.